Bệnh Tâm Thần – Phân Loại, Nguyên Nhân Và Cách Chữa Trị

Bệnh tâm thần là một loại bệnh xuất hiện phổ biến trong xã hội và có thể xuất hiện ở bất kỳ người nào. Nguyên nhân bởi các yếu tố sinh học như di truyền, cũng có thể do tâm lý như cú sốc, hoặc môi trường như lạm dụng chất gây nghiện…

1. Bệnh tâm thần là gì?

Bệnh tâm thần là một thuật ngữ chung dùng để chỉ một nhóm bệnh, cũng giống như bệnh tim dùng để chỉ một nhóm bệnh và rối loạn ảnh hưởng đến tim. Nó chỉ tình trạng sức khỏe liên quan đến những thay đổi trong cảm xúc, suy nghĩ hoặc hành vi (hoặc sự kết hợp của những điều này) trong người bệnh. Các bệnh có liên quan đến đau khổ và / hoặc các vấn đề hoạt động trong các hoạt động xã hội, công việc hoặc gia đình người mắc bệnh.

Có nhiều bệnh tâm thần khác nhau, với các biểu hiện khác nhau. Tuy nhiên chúng thường đặc trưng bởi sự kết hợp của những suy nghĩ bất thường, nhận thức, cảm xúc, hành vi và mối quan hệ với người khác. Đối với những người mắc bệnh tâm thần, não của họ đã thay đổi theo cách mà họ không thể suy nghĩ, cảm nhận hoặc hành động theo cách họ muốn.

Những chứng rối loạn sức khỏe tâm thần thế này có tác động nghiêm trọng đến sức khỏe thể chất của người bệnh. Và thậm chí nó có liên quan đến tỷ lệ phổ biến, tiến triển và kết quả của một số bệnh mãn tính cấp bách nhất hiện nay, bao gồm bệnh tiểu đường, bệnh tim và ung thư. 

2. Phân loại phổ biến

Có hơn 200 dạng bệnh tâm thần được phân loại, trong đó thường gặp nhất là các loại:

2.1. Rối loạn lo âu

Những bệnh nhân bị rối loạn lo âu thường phản ứng khiếp đảm, sợ hãi với một số đồ vật hoặc tình huống nhất định. Bên cạnh đó là những dấu hiệu thể chất của cơ thể thể hiện sự lo lắng, hoảng sợ, chẳng hạn như nhịp tim nhanh và toát mồ hôi. 

Rối loạn lo âu được chẩn đoán dựa vào phản ứng của người đó không phù hợp với các tình huống nào đó. Là khi người đó không thể kiểm soát phản ứng của bản thân hoặc nếu sự lo lắng làm cản trở hoạt động bình thường. 

Rối loạn lo âu bao gồm rối loạn lo âu tổng quát, rối loạn hoảng sợ, rối loạn lo âu xã hội và chứng ám ảnh sợ hãi cụ thể.

2.2. Bệnh tâm thần: rối loạn tâm trạng

Rối loạn tâm trạng hay còn được gọi là rối loạn cảm xúc. Bệnh liên quan đến cảm giác buồn dai dẳng hoặc giai đoạn cảm thấy hạnh phúc quá mức, cũng có thể tâm trạng dao động từ hạnh phúc tột độ đến buồn bã cùng cực. 

Các rối loạn tâm trạng phổ biến nhất là trầm cảm, rối loạn lưỡng cực và rối loạn tâm thần chu kỳ.

2.3. Rối loạn tâm thần

Rối loạn tâm thần liên quan đến nhận thức và những suy nghĩ méo mó của người mắc bệnh. Hai trong số các triệu chứng phổ biến nhất của rối loạn tâm thần là ảo giác – tự trải nghiệm hình ảnh hoặc âm thanh không có thật, chẳng hạn như nghe thấy giọng nói – và ảo tưởng, là những niềm tin cố định sai lầm mà người bệnh chấp nhận là đúng, bất chấp những bằng chứng cho thấy điều ngược lại.

Bệnh tâm thần phân liệt là một ví dụ điển hình của chứng rối loạn tâm thần này.

2.4. Rối loạn ăn uống

Rối loạn ăn uống liên quan đến cảm xúc, thái độ và hành vi cực đoan của người bệnh liên quan đến cân nặng và thức ăn. Bệnh này phổ biến nhất bao gồm chán ăn tâm thần, chứng cuồng ăn và rối loạn ăn uống vô độ.

2.5. Rối loạn kiểm soát xung động và nghiện ngập – Bệnh tâm thần nguy hiểm

Những người mắc chứng này bị rối loạn kiểm soát xung động. Họ không thể chống lại sự thôi thúc thực hiện các hành vi có thể gây hại cho bản thân hoặc người khác. Pyromania (hội chứng cuồng phóng hỏa), kleptomania (chứng ăn cắp vặt) và cờ bạc cưỡng bách là những ví dụ về rối loạn kiểm soát xung động, trong đó rượu và ma túy là những đối tượng nghiện ngập phổ biến. 

2.6. Rối loạn nhân cách

Những người bị bệnh tâm thần rối loạn nhân cách có những đặc điểm tính cách cực đoan và không linh hoạt, gây đau khổ cho người đó và / hoặc gây ra các vấn đề trong công việc, trường học, các mối quan hệ trong xã hội. 

Ngoài ra, kiểu suy nghĩ và hành vi của họ cũng khác biệt đáng kể so với mong đợi của xã hội và quá cứng nhắc, đến mức chúng cản trở hoạt động bình thường của người đó. Chẳng hạn như chứng rối loạn nhân cách chống đối xã hội, rối loạn nhân cách ám ảnh cưỡng chế và rối loạn nhân cách hoang tưởng.

2.7. Rối loạn ám ảnh cưỡng chế (bệnh tâm thần OCD)

Những người bị rối loạn ám ảnh cưỡng chế bị cản trở bởi những suy nghĩ hoặc nỗi sợ hãi liên tục khiến họ phải thực hiện một số nghi thức hoặc thói quen nhất định. Những suy nghĩ xáo trộn liên tục này được gọi là ám ảnh, và các nghi thức, thói quen được gọi là cưỡng chế. Một ví dụ là một người bệnh có nỗi sợ hãi vô cớ đối với vi trùng thường xuyên rửa tay, thậm chí đến mức tróc cả da tay.

2.8. Rối loạn căng thẳng sau sang chấn (PTSD)

Rối loạn căng thẳng sau sang chấn là một tình trạng bệnh tâm thần có thể phát triển sau một sự kiện đau thương và / hoặc kinh hoàng xảy ra tác động đến người đó. Chẳng hạn như một cuộc tấn công tình dục hoặc bạo hành, cái chết bất ngờ của một người thân yêu hoặc một thảm họa thiên nhiên. Những người bị bệnh thường có những suy nghĩ và ký ức lâu dài và đáng sợ về sự kiện này, và họ có xu hướng tê liệt về mặt cảm xúc.

3. Nguyên nhân gây bệnh

Thực tế thì nguyên nhân chính xác của hầu hết các bệnh tâm thần không được biết đến. Nhưng qua nhiều nghiên cứu đã thực hiện, người ta ngày càng hiểu rõ nhiều loại bệnh trong số này là do sự kết hợp của các yếu tố sinh học, tâm lý và môi trường.

3.1. Yếu tố sinh học

Một số bệnh tâm thần có liên quan đến hoạt động bất thường của mạch tế bào thần kinh. Hoặc các con đường kết nối các vùng não cụ thể. Các tế bào thần kinh trong các mạch não này giao tiếp thông qua các hóa chất được gọi là chất dẫn truyền thần kinh. Biết được điều này, ta có thể “tinh chỉnh” những hóa chất này – thông qua thuốc, liệu pháp tâm lý hoặc các thủ thuật y tế khác. Từ đó có thể giúp các mạch não hoạt động hiệu quả hơn. 

Ngoài ra, các khiếm khuyết hoặc chấn thương ở một số vùng của não cũng có liên quan đến một số tình trạng tâm thần.

Di truyền (di truyền): Các bệnh tâm thần hay xảy ra trong gia đình, cho thấy rằng những người có thành viên trong gia đình mắc tâm thần có thể dễ bị mắc bệnh hơn. Đó là lý do tại sao một số người trong gia đình không nhất thiết phải phát bệnh. 

Tổn thương trước khi sinh: Một số bằng chứng chỉ sự kiện phát triển não sớm của thai nhi hoặc thương tổn xuất hiện tại thời điểm sinh – ví dụ, mất oxy lên não – có thể là một yếu tố dẫn đến sự việc phát triển một số bệnh lý, chẳng hạn như chứng tự kỷ.

3.2. Các yếu tố tâm lý nào góp phần gây ra bệnh tâm thần

Các yếu tố tâm lý có thể góp phần gây ra bệnh tâm thần bao gồm:

• Chấn thương tâm lý nghiêm trọng khi còn nhỏ, chẳng hạn như lạm dụng tình cảm, thể chất hoặc tình dục
• Một mất mát ban đầu quan trọng, chẳng hạn như mất cha hoặc mẹ
• Bị bỏ rơi

3.3. Các yếu tố môi trường 

Một số yếu tố gây căng thẳng xuất phát từ môi trường có thể gây ra bệnh ở một người có tính nhạy cảm, dễ mắc bệnh tâm thần. Những yếu tố gây căng thẳng cho người này bao gồm:

• Người thân chết hoặc ly hôn
• Một cuộc sống gia đình rối loạn
• Cảm giác hụt hẫng, tự ti, lo lắng, tức giận hoặc cô đơn
• Thay đổi công việc hoặc trường học
• Kỳ vọng về xã hội hoặc văn hóa (Ví dụ: một xã hội gắn vẻ đẹp với gầy có thể là một yếu tố dẫn đến sự phát triển của chứng rối loạn ăn uống.)
• Lạm dụng chất gây nghiện bởi chính bản thân hoặc từ cha mẹ, người thân.

4. Triệu chứng bệnh

Ở thanh thiếu niên, thanh niên và người lớn:

• Suy nghĩ bối rối
• Trầm cảm kéo dài (buồn bã, cáu kỉnh)
• Cảm giác cực vui sướng và cực buồn bã
• Sợ hãi, lo lắng quá mức
• Xa lánh xã hội
• Những thay đổi đáng kể trong thói quen ăn uống hoặc ngủ nghỉ
• Cảm xúc tức giận mạnh mẽ
• Suy nghĩ kỳ lạ (ảo tưởng)
• Nhìn thấy hoặc nghe thấy những thứ không có thực (ảo giác)
• Ngày càng mất khả năng đối phó với các vấn đề và hoạt động hàng ngày
• Ý nghĩ tự tử
• Xuất hiện nhiều bệnh thể chất không giải thích được
• Sử dụng chất kích thích

Ở trẻ nhỏ:

• Những thay đổi trong kết quả học tập
• Điểm kém mặc dù rất cố gắng
• Thay đổi thói quen ngủ và / hoặc ăn uống
• Lo lắng hoặc lo lắng quá mức (tức là không chịu đi ngủ hoặc đi học)
• Tăng động
• Ác mộng dai dẳng
• Không vâng lời hoặc hung hăng dai dẳng
• Thường xuyên nóng nảy

5. Điều trị bệnh tâm thần

Hầu hết các bệnh tâm thần có thể được điều trị hiệu quả. Điều quan trọng là cần nhận biết các dấu hiệu và triệu chứng sớm của bệnh tâm thần. Cùng với đó là tiếp cận phương pháp điều trị hiệu quả càng sớm càng tốt. Hãy nhớ hiếm khi một người mắc bệnh tâm thần có thể làm cho các triệu chứng biến mất chỉ bằng sức mạnh của ý chí. Vì thế hãy chú ý và có biện pháp thích hợp để điều trị.

Con người trải qua các đợt bệnh tâm thần trong các thời kỳ khác nhau của cuộc đời. Một số người chỉ trải qua một đợt bệnh và hồi phục hoàn toàn. Một số người khác, nó tái diễn liên tục trong suốt cuộc đời của họ.

Các phương pháp điều trị bệnh hiệu quả có thể bao gồm dùng thuốc, liệu pháp tâm lý nhận thức và hành vi, hỗ trợ tâm lý – xã hội, phục hồi chức năng tâm thần, tránh các yếu tố nguy cơ như rượu có hại và sử dụng ma túy khác, và cho bệnh nhân học các kỹ năng tự quản lý. 

Những người bị bệnh tâm thần có thể có nguy cơ sử dụng rượu có hại và các chất gây nghiện khác. Điều này làm cho việc điều trị trở nên phức tạp hơn, do đó việc quản lý hiệu quả việc sử dụng rượu và các chất gây nghiện khác là rất quan trọng.

Nguy cơ tự tử tăng cao đối với những người mắc một số bệnh tâm thần, đặc biệt là ngay sau khi được chẩn đoán hoặc xuất viện.

6. Kết

Bệnh tâm thần cũng như một căn bệnh về thể chất, không ai mong muốn nó xảy ra và người bệnh không có lỗi. Vì thế chúng ta cần hiểu rõ về căn bệnh này để có cách cư xử hợp lý đối với người mắc bệnh. Bệnh tâm thần có thể chữa khỏi, quan trọng là phát hiện sớm và có phương pháp điều trị hiệu quả.